Dbamy o Twój biznes

Pomagamy szybko i profesjonalnie

Upadłość spółki a zarząd

W poprzednich wpisach sporo miejsca poświęciliśmy odpowiedzialności członków zarządu spółki z o.o. i wspólników spółek handlowych. W tym kontekście nie sposób nie wspomnieć o przewidzianej przez prawo upadłościowe, a ciążącej na menadżerach i wspólnikach odpowiedzialności odszkodowawczej za niezłożenia w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości podmiotu, który popadł w stan niewypłacalności. Ze względu na fakt, iż zasady tej odpowiedzialności są znacznie mniej znane niż regulacje k.s.h. czy ordynacji podatkowej, warto je bardziej naświetlić.

Szeroki katalog podmiotów odpowiedzialnych

Uczestnikom obrotu gospodarczego (m.in. menadżerom, wspólnikom spółek czy szeroko rozumianym pełnomocnikom) zazwyczaj znane są regulacje Kodeksu spółek handlowych mówiące o odpowiedzialności za zobowiązania spółek, a w szczególności restrykcyjna odpowiedzialność na podstawie art. 299 k.s.h., o której szerzej piszemy tutaj. Jest tak zapewne dlatego, że blisko połowa postępowań przed sądami gospodarczymi toczy się na skutek pozwów skierowanych przeciwko (byłym) członkom zarządu niewypłacalnych spółek z o.o. Z kolei, dzięki postępowaniom przed sądami administracyjnymi, sporą popularnością cieszy się regulacja zawarta w art. 116 ordynacji podatkowej, przewidująca odpowiedzialność członków zarządu spółek z o.o. i spółek akcyjnych za zaległości podatkowe. Dodać wypada, że ordynacja podatkowa przewiduje taką odpowiedzialność w stosunku do członków zarządu innych osób prawnych (np. spółdzielni, fundacji czy stowarzyszeń), a także – za zaległości podatkowe handlowych spółek osobowych – wspólników spółek jawnych i partnerskich oraz komplementariuszy (art. 115 ordynacji podatkowej).

W gąszczu tych przepisów usytuowany jest art. 21 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe, który w przeciwieństwie do przepisów k.s.h., reguluje szerszy katalog osób ponoszących odpowiedzialność odszkodowawczą za niedopełnienie obowiązków wynikających z tej ustawy. W myśl bowiem tych przepisów (ust. 2 w zw. z ust. 1) każdy, kto na podstawie ustawy, umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika i do jego reprezentowania, samodzielnie lub łącznie z innymi osobami ma obowiązek zgłoszenia w sądzie – nie później niż w terminie trzydziestu dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości – wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika będącego osobą prawną albo inną jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną.

Wśród tych podmiotów należy wyróżnić zatem:

  1. członków zarządu spółek z o.o.;

  2. członków zarządu spółek akcyjnych;

  3. członków zarządu spółdzielni;

  4. członków zarządu fundacji;

  5. członków zarządu stowarzyszeń;

  6. wspólników spółek jawnych;

  7. członków zarządu albo wspólników spółek partnerskich;

  8. komplementariuszy spółek komandytowych;

  9. komplementariuszy spółek komandytowo-akcyjnych;

  10. likwidatorów w/w podmiotów.

Dodajmy, iż wskazując wspólników w punktach 6-9 powyżej, mamy na myśli tylko tych, którzy nie zostali pozbawienia prawa reprezentacji spółki. Brak takiego uprawnienia zdejmuje ze wspólnika obowiązek zgłoszenia spółki do upadłości, a ty samym wyłącza omawianą w niniejszym wpisie odpowiedzialność. Ponadto obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości dotyczy także dłużników prowadzących działalność gospodarczą jednoosobowo lub w formie spółki cywilnej (art. 21 ust. 1 pr. up.).

Jednym z argumentów podnoszonych przez pozwanych w procesach odszkodowawczych na gruncie prawa upadłościowego jest reprezentacja łączna i tłumaczenie, że dany członek zarządu lub wspólnik nie mógł złożyć wniosku upadłościowego sam (np. na skutek odmowy  podpisania wniosku przez drugiego członka zarządu / wspólnika). Taka strategia jest chybiona, bowiem nawet jeżeli istnieje reprezentacja łączna, to obowiązek złożenia wniosku przypisany jest indywidualnie każdej osobie wchodzącej w skład organu zarządzającego czy będącej wspólnikiem.

Warto nadmienić, iż obowiązek złożenia wniosku o upadłość spółki (lub innego dłużnika) nie będzie spoczywał na prokurentach, a to choćby z tego względu, że mają oni wprawdzie prawo do reprezentowania przedsiębiorcy, ale już nie przysługuje im już prawo prowadzenia jego spraw, czego wymaga art. 21 ust. 2 pr. up.

Kto może pozwać osoby odpowiedzialne?

Na gruncie odpowiedzialności z art. 299 k.s.h. członków zarządu pozwać może tylko wierzyciel spółki. Samej zaś spółce prawo dochodzenia roszczeń od członków zarządu przysługiwać będzie na podstawie art. 293 k.s.h. w razie wyrządzenia jej szkody. Tymczasem na gruncie upadłościowej regulacji art. 21 ust. 3 z pozwem przeciwko członkom zarządu spółki z o.o. (oraz innych wskazanych powyżej osób odpowiedzialnych) wystąpić może każdy, kto poniósł szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia wniosku upadłościowego w terminie określonym w ustawie. Wśród osób poszkodowanych najczęściej będą wierzyciele dłużnika, który winien był (lub w imieniu którego należało) złożyć wniosek. Jednak roszczenie odszkodowawcze przysługiwać będzie także samemu dłużnikowi (np. spółce), którego reprezentanci zobowiązani do złożenia wniosku o ogłoszenie jego upadłości, dopuścili się w tym zakresie zaniedbań.

W kolejnym wpisie szczegółowo odnosimy się do przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej przewidzianej w prawie upadłościowym.

Kontakt

Borek Doliński Radcowie Prawni spółka jawna

ul. Macieja Palacza 96/1, 60-274 Poznań

office@bdrp.pl

[0048] 530 001 500 // 510 551 991

O nas

Specjalizujemy się w obsłudze prawnej biznesu, ze szczególnym uwzględnieniem branży IT.

Oferujemy najwyższą jakość świadczonego wsparcia prawnego, wysoką responsywność i osobiste zaangażowanie wspólników Kancelarii.