Już we wcześniejszym wpisie wskazaliśmy na dość oczywistą zaletę spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – bezpieczeństwo prawne związane z prowadzeniem biznesu w tej formie prawnej. Podkreśliliśmy również, iż bezpieczeństwo to dotyczy przede wszystkim wspólników spółki (jako osób inwestujących swój kapitał w spółkę) a nie członków zarządu spółki (jako jej faktycznych administratorów).

Czy członek zarządu odpowiada za zobowiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością?

TAK, ale nie jest to odpowiedzialność tożsama z odpowiedzialnością wspólników spółki jawnej czy komplementariuszy w spółce komandytowej. Najważniejszą różnicą jest to, że zgodnie z art. 299 §2 Kodeksu spółek handlowych członek zarządu może uwolnić się od odpowiedzialności za zobowiązania spółki z o.o. jeżeli wykaże, że:

1. we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, albo
2. niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo
3. pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody.

Wykazanie powyższych okoliczności może, wbrew pozorom, nastręczyć wielu trudności. Szczegółowemu omówieniu tej tematyki poświęcimy odrębny wpis, pamiętać należy jednak przede wszystkim, iż w razie bezskuteczności egzekucji prowadzonej przeciwko spółce z o.o. członkowie jej zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania.

Istotnym jest, iż zasada powyższa nie dotyczy jedynie zobowiązań o charakterze cywilnym (a więc np. wynagrodzenia należnego kontrahentowi tytułem zrealizowanej przez niego umowy), ale również (z pewnymi modyfikacjami) zobowiązań o charakterze publicznym. I tak:

1. zgodnie z art. 116 §1 Ordynacji podatkowej członek zarządu odpowiada za zaległości podatkowe spółki z o.o.;
2. zgodnie z art. 49 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych w zw. z art. 116 §1 Ordynacji podatkowej członek zarządu odpowiada za zaległości spółki z o.o. względem PFRON;
3. zgodnie z art. 31 i 32 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 116 §1 Ordynacji podatkowej członek zarządu odpowiada za zaległości spółki z o.o. względem ZUS.

Podstawą odpowiedzialności za zobowiązania spółki z o.o. może być również art. 291 KSH, przewidujący 3-letni okres odpowiedzialności solidarnej członka zarządu spółki z o.o. za jej zobowiązania w razie podania fałszywych danych w oświadczeniu o wniesieniu w całości wkładów przez wszystkich wspólników spółki (na etapie rejestracji spółki) lub w oświadczeniu o wniesieniu w całości wkładów na podwyższony kapitał zakładowy spółki (na etapie podwyższania kapitału zakładowego spółki).

Należy także pamiętać o regulacji zawartej w art. 21 ust. 3 zd. 1 Prawa upadłościowego, przewidującej odpowiedzialność m.in. członków zarządu za szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości, chyba że nie ponoszą winy. A więc podobnie jak przy regulacji art. 299 k.s.h., to na członku zarządu będzie spoczywał ciężar dowodu co do wykazania braku winy, czyli obowiązek obalenia domniemania jego winy. Członek zarządu będzie mógł uwolnić się od tej odpowiedzialności, w szczególności jeżeli wykaże, że w wymaganym dla wniosku o upadłość terminie otwarto postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu (art. 21 ust. 3 zd. 2 Pr. up.).

W pewnych przypadkach członek zarządu ponieść może ponadto odpowiedzialność karną za działania podejmowane w ramach zarządzania spółką – np. za oszustwa, których dopuścił się reprezentując spółkę (gdy np. zaciągnął zobowiązanie wiedząc, że spółka nie dysponuje środkami na jego uregulowanie i nie zapłaci za dostarczony produkt czy zrealizowaną usługę).

Czy członek zarządu odpowiada za szkodę wyrządzoną spółce?

TAK, należy pamiętać, iż zgodnie z art. 293 §1 członek zarządu spółki z o.o. odpowiada wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki, chyba że nie ponosi winy za swoje działanie lub zaniechanie. Powództwa takie nie są tak masowe jak powództwa z art. 299 §1 KSH, ale również częste. Pojawiają się w szczególności w sytuacji gdy zarząd sprawował wspólnik lub nominat wspólnika, który popadł następnie w konflikt ze spółką (pozostałymi wspólnikami).

Odpowiedzialność odszkodowawcza członka zarządu względem spółki z o.o. może być wyższa niż mogłoby się wydawać i wynikać ze źródeł nie branych w ogóle pod uwagę przy obejmowaniu funkcji w zarządzie spółki. Źródłami takiej odpowiedzialności może być np. brak wprowadzenia należytych procedur i zabezpieczeń dotyczących przetwarzania danych osobowych (kłania nam się RODO i odpowiedzialność nawet do 20 mln EUR lub 4% rocznego światowego obrotu przedsiębiorcy) oraz brak wprowadzenia procedur przeciwdziałających wystąpieniu oraz wspomagających raportowanie i zwalczanie czynów zabronionych popełnionych przez rozmaite osoby (w tym pracowników spółki) w związku z działalnością gospodarczą prowadzoną przez spółkę (zgodnie z projektem nowej ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary na podmiot zbiorowy nałożona może zostać kara nawet do 60 mln PLN + dodatkowe surowe środki pogłębiające poniesioną przez spółkę szkodę).

Czy członek zarządu powinien dbać o swoje bezpieczeństwo prawne?

W świetle wyżej przytoczonych informacji, odpowiedź na powyższe pytanie wydaje się oczywista. Po pierwsze, członek zarządu powinien zapewnić nie tylko sobie samemu, ale przede wszystkim reprezentowanej przez siebie spółce należytą obsługę prawną, która pozwoli zminimalizować ryzyko wystąpienia po stronie spółki zdarzeń (zobowiązań lub szkód) za które odpowiedzialność ponieść może finalnie członek zarządu. Po drugie, godnym rozważenia może być wykupienie polisy OC zabezpieczającej członka zarządu od odpowiedzialności cywilnej związanej z pełnioną przez niego funkcją.