Zasadniczą datę rozpoczęcia stosowania przepisów Aktu w sprawie sztucznej inteligencji („AI Act”) wyznaczono na dzień 2.08.2026 r. Nie dajmy się jednak zmylić, bowiem wejście przepisów rozporządzenia do obrotu podzielono na 4 transze, a pierwsza z nich wypadła na dzień 2.02.2025 r. Są nią objęte przepisy wstępne oraz przepisy o praktykach zakazanych.
Z przepisów wstępnych warto zwrócić szczególnie uwagę na art. 4 AI Act, zgodnie z którym dostawcy i podmioty stosujące systemy AI zobowiązane są do podjęcia środków w celu zapewnienia odpowiedniego poziomu kompetencji w zakresie AI wśród swojego personelu i innych osób zajmujących się działaniem i wykorzystaniem systemów AI w ich imieniu. Uwzględniać przy tym należy wiedzę techniczną, doświadczenie, wykształcenie i wyszkolenie oraz kontekstu, w którym systemy AI mają być wykorzystywane, a także biorąc pod uwagę osoby lub grupy osób, wobec których systemy AI mają być wykorzystywane. Krótką mówiąc, chodzi o zapewnienie przez operatorów systemów AI, by systemy te były wykorzystywane przez osoby kompetentne w zakresie technologii opartych na AI, które to kwalifikacje należy odpowiednio udokumentować.
Jeszcze istotniejsze są przepisy art. 5 AI Act, które zawierają regulacje w zakresie praktyk zakazanych w obszarze AI. Wśród tych praktyk mamy wykorzystywanie systemów AI:
- stosujących techniki podprogowe będące poza świadomością danej osoby lub celowe techniki manipulacyjne lub wprowadzające w błąd, których celem lub skutkiem jest podjęcie przez adresata tych praktyk niekorzystnych decyzji wywołujących u niego poważną szkodę;
- wyzyskujących słabości człowieka ze względu na jego wiek, niepełnosprawność lub szczególną sytuację społeczną lub ekonomiczną, czego celem lub skutkiem jest negatywny wpływ na zachowanie danej osoby prowadzący do choćby do możliwości wyrządzenia u tej osoby poważnej szkody;
- scoring społeczny prowadzący do krzywdzącego lub niekorzystnego traktowania niektórych osób fizycznych;
- na potrzeby przeprowadzania ocen ryzyka w odniesieniu do osoby fizycznej, by ocenić lub przewidzieć ryzyko popełnienia przez nią przestępstwa, wyłącznie na podstawie profilowania osoby fizycznej lub oceny jej cech osobowości i cech charakterystycznych (zakaz ten nie ma zastosowania do systemów AI wykorzystywanych do wspierania dokonywanej przez człowieka oceny udziału danej osoby w działalności przestępczej, która to ocena opiera się już na obiektywnych i weryfikowalnych faktach bezpośrednio związanych z działalnością przestępczą);
- na potrzeby tworzenia lub rozbudowania bazy danych służących rozpoznawaniu twarzy poprzez nieukierunkowane pozyskiwanie (ang. untargeted scraping) wizerunków twarzy z internetu lub nagrań z telewizji przemysłowej;
- na potrzeby wyciągania wniosków na temat emocji osoby fizycznej w miejscu pracy lub instytucjach edukacyjnych, z wyjątkiem przypadków, w których system AI ma zostać wdrożony lub wprowadzony do obrotu ze względów medycznych lub bezpieczeństwa;
- służące indywidualnej kategoryzacji (w tym za pośrednictwem systemów kategoryzacji biometrycznej) człowieka w oparciu o jego dane biometryczne, by wydedukować lub wywnioskować informacje na temat jego rasy, poglądów politycznych, przynależności do związków zawodowych, przekonań religijnych lub światopoglądowych, seksualności lub orientacji seksualnej (zakaz ten nie obejmuje przypadków etykietowania ani filtrowania pozyskanych zgodnie z prawem zbiorów danych biometrycznych, takich jak obrazy, w oparciu o dane biometryczne, ani kategoryzacji danych biometrycznych w obszarze ścigania przestępstw);
- na potrzeby stosowania systemów zdalnej identyfikacji biometrycznej w czasie rzeczywistym w przestrzeni publicznej do celów ścigania przestępstw (chyba że zaistnieje jeden z wyjątków wskazanych w art. 5 ust. 1 pkt h in fine AI Act).
Warto pamiętać, że za naruszenie praktyk zakazanych przewidziano najsurowsze kary. Zgodnie bowiem z art. 99 ust. 3 AI Act administracyjne kary pieniężne sięgnąć mogą aż 35 mln EUR lub – jeżeli sprawcą naruszenia jest przedsiębiorstwo – w wysokości do 7% jego całkowitego rocznego światowego obrotu z poprzedniego roku obrotowego, w zależności od tego, która z tych kwot jest wyższa (a w przypadku MŚP, w tym przedsiębiorstw typu start-up – niższa). Dodajmy przy tej okazji, że przepisy o karach zaczną obowiązywać dopiero w ramach drugiej transzy przepisów, tj. od dnia 2.08.2025 r.
Wpisy powiązane:
Wymogi dla systemu wysokiego ryzyka
Dokumentacja techniczna systemu AI
System zarządzania ryzykiem AI
Obowiązki dostawców systemów AI
Obowiązki importerów systemów AI
Obowiązki dystrybutorów systemów AI
Kary pieniężne za naruszenie AI Act
Data publikacji: 02.02.2025