➕Dbamy o Twój biznes

Kontrakt menedżerski, jak sama nazwa wskazuje, jest umową o zarządzanie przedsiębiorstwem lub jego częścią. Może on przyjąć formę zarówno umowy o pracę, jak i umowy cywilnoprawnej (w zależności od tego czy relacje wiążące menedżera z zatrudniającym go przedsiębiorcą cechują się podporządkowaniem co do poleceń wydawanych przez przedsiębiorcę oraz czasu i miejsca realizacji obowiązków przez menedżera).

Jeśli nie będziemy mieli do czynienia z umową o pracę, kontrakt menedżerski będzie tzw. cywilną umową nienazwaną, co oznacza, iż brak przepisów kodeksu cywilnego regulujących wprost jak wyglądają relacje stron takiej umowy. Zgodnie z ogólną zasadą wskazaną w art. 750 Kodeksu cywilnego, do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu (art. 734-751 k.c.). Oznacza to w szczególności, iż kontrakt menedżerski jest umową starannego działania i w jego ramach zleceniobiorca (menedżer) nie zobowiązuje się do osiągnięcia określonego rezultatu. Nie ogranicza to natomiast możliwości zastrzeżenia określonych premii za osiągnięcie wskazanych w kontrakcie rezultatów (np. określonego dochodu lub poziomu sprzedaży) bądź wprowadzenie innych mierników jakości usług świadczonych przez menedżera. Przedmiotem niniejszego wpisu będzie kontrakt menedżerski pod postacią umowy cywilnoprawnej – jako bardziej powszechny w użyciu i dający większą elastyczność odnośnie kształtowania stosunku prawnego łączącego strony.

Najbardziej praktycznym i oczywistym zastosowaniem dla kontraktu menedżerskiego jest relacja pomiędzy spółką a członkiem zarządu. Kontrakt menedżerski stosowany może być natomiast również w relacji z dyrektorem operacyjnym, dyrektorem generalnym, dyrektorem oddziału lub kierownikiem określonego działu przedsiębiorstwa.

Czy menedżera zatrudnić może jedynie spółka? Oczywiście NIE. Nie ma przeszkód by podmiotem zatrudniającym menedżera był przedsiębiorca jednoosobowy, wspólnicy spółki cywilnej, stowarzyszenie lub fundacja. Jak wskazaliśmy na wstępie, kontrakt menedżerski jako umowa cywilnoprawna jest umową nienazwaną, dla której brak szczegółowych regulacji, co oznacza również, iż zgodnie z ogólną zasadą przewidzianą w art. 353¹ k.c. może być on powszechnie stosowany i dość dowolnie kształtowany (z pewnymi jednak ograniczeniami).

Jakie kwestie regulować powinien kontrakt menedżerski?

1. Po pierwsze wskazać należy co jest przedmiotem umowy. Można oczywiście nadmienić ogólnie, iż jest nim kierowanie przedsiębiorstwem spółki lub oddziałem spółki, najlepiej jednak podać również przykłady konkretnych działań, które zobowiązany jest podejmować menedżer w ramach realizacji ciążących na nim obowiązków.

2. Dla menedżera ważnym jest z całą pewnością wskazanie ram czasowych jego zaangażowania w realizację umowy (nie tylko w jakim okresie, ale również w jakim wymiarze czasowym) oraz zasad ponoszenia kosztów związanych z jej realizacją (np. kosztów podróży służbowych).

3. Kolejną oczywistą kwestią jest wynagrodzenie należne menedżerowi z tytułu realizacji umowy. W zakresie jego ustalania panuje dość znaczna dowolność, zadbać należy jednak o to by określone było ono możliwie precyzyjnie.

4. Uregulować należy z całą pewnością zasady dostępu menedżera do informacji poufnych przedsiębiorstwa (w tym danych osobowych) oraz postępowania z takimi informacjami – w szczególności obowiązek zachowania ich w poufności. Więcej o umowie o poufności (NDA) piszemy tutaj.

5. Biorąc pod uwagę, iż menedżer zawsze właściwie mieć będzie dostęp do informacji poufnych przedsiębiorstwa, listy klientów oraz know-how, koniecznym wydaje się być ustanowienie zakazu prowadzenia działalności konkurencyjnej przez menedżera – zarówno w trakcie obowiązywania kontraktu menedżerskiego, jak i w uzgodnionym przez strony okresie po jego wygaśnięciu. Więcej o umowie o zakazie konkurencji piszemy tutaj.

6. Bardzo ważnym może być ustalenie zasad odpowiedzialności menedżera za ewentualne szkody wyrządzone zleceniodawcy. Menedżer zainteresowany może być w szczególności ograniczeniem ponoszonej przez siebie odpowiedzialności, zleceniodawca zaś rozważyć może przede wszystkim wprowadzenie kar umownych za określone działania lub zaniechania menedżera.

7. Istotnym jest oczywiście również określenie zasad wypowiadania umowy. Pamiętajmy, iż z samego faktu, iż członek zarządu może być przez spółkę w każdej chwili odwołany z pełnionej funkcji, nie oznacza, iż automatycznie wygasa stosunek cywilnoprawny wiążący go ze spółką. W skrócie, pomimo iż odwołamy określoną osobę z zarządu, nadal będzie przysługiwać jej wynagrodzenie przewidziane kontraktem menedżerskim.

Dla celów ubezpieczenia społecznego, kontrakt menedżerski (nie będący umową o pracę) traktowany jest jak umowa zlecenia, co oznacza, iż co do zasady, z tytułu zatrudniania menedżera odprowadzać będziemy musieli składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Sposobem na uniknięcie tego obowiązku może być w pewnych przypadkach zawarcie umowy z menedżerem prowadzącym działalność gospodarczą (w ramach prowadzonej przez niego działalności). Pamiętać należy jednakże, iż zgodnie z art. 13 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychody uzyskane z kontraktów menedżerskich (nawet w ramach prowadzonej przez menedżera działalności gospodarczej) są uznawane za przychody z działalności wykonywanej osobiście i zgodnie z art. 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, podlegać mogą odrębnemu oskładkowaniu – nawet gdy mamy do czynienia z przedsiębiorcą. Stąd błędnym byłoby założenie, iż zawierając kontrakt menedżerski z przedsiębiorcą nie musimy w ogóle interesować się kwestią ZUS.

Podsumowując, kontrakt menedżerski jest umową szczególnie newralgiczną dla każdego przedsiębiorcy. Odradzamy więc korzystanie z lakonicznych szablonów ściągniętych z Internetu lub umów przygotowanych na potrzeby chwili przez osoby niebędące prawnikami. Kluczowa rola jaką pełni w przedsiębiorstwie menedżer, szkody jakie wyrządzić może poprzez niewłaściwą realizację ciążących na nim obowiązków, ujawnienie informacji poufnych czy podjęcie się działalności konkurencyjnej, przemawiają za zasadnością przygotowania takiej umowy przez radcę prawnego lub adwokata, który wymagania biznesu pogodzi z obowiązującymi regulacjami prawnymi. Ze względu na dużą odpowiedzialność ciążącą na menedżerze, odpowiednia jakość kontraktu menedżerskiego jest bardzo istotna również z punktu widzenia jego bezpieczeństwa prawnego.

Data publikacji: 11.03.2019.