W jednym z wcześniejszych wpisów omówiliśmy jak bardzo różny jest status komandytariusza oraz komplementariusza w zakresie odpowiedzialności za zobowiązania spółki komandytowej. Komandytariusz ponosi odpowiedzialność na zasadach zbliżonych do wspólnika sp. z o.o., podczas gdy odpowiedzialność komplementariusza jest zbliżona do odpowiedzialności wspólnika spółki jawnej. Komandytariusz oraz komplementariusz, zabezpieczając swoje interesy związane z uczestnictwem w spółce, powinni więc spojrzeć na problem swojego bezpieczeństwa prawnego z odmiennej perspektywy.
Komandytariusz.
Komandytariusz chronić musi przede wszystkim wkład wniesiony do spółki. Jeśli spółka popadnie w niewypłacalność lub zostanie rozwiązana przez sąd (np. na podstawie projektowanych obecnie przepisów o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych, które przewidują w tym wypadku jednoczesne przejęcie majątku takiego podmiotu przez Skarb Państwa), komandytariusz straci inwestycję, którą poczynił wnosząc wkład do spółki. Komandytariusz zabezpiecza więc przede wszystkim inwestycję wniesioną do spółki, a nie swoją odpowiedzialność za zobowiązania spółki (która ograniczona jest co do zasady do sumy komandytowej ustalonej w umowie spółki – najczęściej na relatywnie niskim poziomie).
Komandytariusz musi więc zadbać przede wszystkim o:
Odpowiednie zabezpieczenie interesów spółki. Jeśli spółka zbankrutuje, komandytariusz utraci wniesiony do spółki wkład.
Odpowiednie zabezpieczenie swojej pozycji w spółce w odniesieniu do pozostałych wspólników – by nie utracić wpływu na decyzje podejmowane przez spółkę.
- Uniknięcie sytuacji grożących poniesieniem pełnej odpowiedzialności za zobowiązania spółki (np. gdy będzie on ją przy określonej czynności prawnej reprezentował bez powołania się na udzielone mu pełnomocnictwo i zaznaczenia, że działa jako pełnomocnik).
Status komandytariusza wiąże się ze znacznie większym bezpieczeństwem prawnym niż status komplementariusza, nie oznacza to natomiast, że komandytariusz nie musi się czymkolwiek przejmować. Zaniechania poczynione na etapie zawierania umowy spółki i jej późniejszego funkcjonowania mogą doprowadzić do utraty przez komandytariusza wpływu na spółkę, a co gorsza, również do utraty wniesionego do spółki wkładu.
Komplementariusz.
Komplementariusz, podobnie jak komandytariusz, pamiętać musi oczywiście o zabezpieczeniu swojej pozycji w spółce – tak by nie utracić wpływu na nią kosztem innych wspólników. Podstawowym problemem przed którym staje komplementariusz jest jednakże zabezpieczenie się przed odpowiedzialnością ponoszoną pełnym majątkiem za zobowiązania spółki. Ze względu na status prawny bardzo mocno zbliżony do statusu wspólnika spółki jawnej, komplementariuszowi doradzić należy stosowanie podobnych środków ochronnych jak wspólnikowi spółki jawnej. Wymienić należy tu w szczególności:
Konsultację zawieranych umów z obsługą prawną spółki – zgodnie z zasadą, iż lepiej zapobiegać złym zapisom umownym niż leczyć ich skutki.
Dbanie o zgodne z prawem przetwarzanie danych osobowych (co pozwoli na ograniczenie ryzyka nałożenia na spółki surowych sankcji wynikających z RODO). Więcej o rozmaitych obowiązkach i ryzykach wynikających z RODO piszemy tutaj.
Zabezpieczenie się przed ryzykami wynikającymi z nowej ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary – której uchwalenia spodziewamy się już na przełomie I oraz II kwartału 2019 r.
Wykup polisy OC zabezpieczającej spółkę lub samego wspólnika przed odpowiedzialnością finansową związaną z prowadzoną przez spółkę działalnością.
- Unikanie działalności konkurencyjnej względem spółki – o ile spółka na działalność taką nie wyraziła zgody.
Podsumowanie.
Każdy wspólnik spółki komandytowej ma interes ekonomiczny w tym by spółka funkcjonowała dobrze. Nie można myśleć o bezpieczeństwie ekonomicznym spółki jedynie przez pryzmat ilości pozyskiwanych klientów i wartości podpisywanych umów. Kluczowe znaczenie mają również jakość tych umów oraz wewnętrzna organizacja spółki. Niezależnie od tego jak dobrze spółka radzi sobie rynkowo, czyhają na nią poważne ryzyka wynikające np. z ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary oraz z RODO. Paradoksalnie, im lepsza jest sytuacja ekonomiczna spółki, tym wyższa kara może zostać na nią nałożona (choćby z uwagi na większą skalę możliwości sprostania wymogom prawnym).
Zarówno w/w sankcje administracyjne grożące spółce, jak i codzienne ryzyka gospodarcze wynikające np. z podpisania wątpliwej jakości umowy lub nienależytej weryfikacji kontrahenta, przyczynić mogą się również do istotnych strat po stronie spółki i zachwiania jej sytuacji gospodarczej – z oczywistą szkodą dla wspólników. Tak ważnym jest więc by spółka posiadała rzetelną obsługę prawną i korzystała z niej na bieżąco – przede wszystkim profilaktycznie, a nie jedynie zaradczo – gdy spółka znajdzie się już w tarapatach.