W dobie coraz powszechniej stosowanego na rynku usług IT modelu pracy zdalnej w oparciu o relacje B2B wśród polskich programistów i testerów oprogramowania (będących często freelancerami) rośnie zainteresowanie świadczeniem na rzecz swojego krajowego zleceniodawcy usług w innym kraju (lub krajach) przez dłuższy czas (np. przez okres kilku miesięcy). Fakt ten może doprowadzić do zmiany rezydencji podatkowej takiego zleceniobiorcy z polskiej na zagraniczną, o czym zleceniodawca może nie mieć wiedzy. W takim przypadku zdarzenie to niesie ze sobą istotne konsekwencje podatkowe dla zleceniodawcy w zakresie konieczności poboru podatku u źródła z wypłacanego freelancerowi wynagrodzenia. Dodatkowo należy zbadać także ryzyko powstania zakładu podatkowego zleceniodawcy w kraju rezydencji podatkowej zleceniobiorcy.
Istota podatku u źródła
Płatnik (zleceniodawca) zobowiązany jest do poboru podatku u źródła przy wypłacie wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia na rzecz podmiotu niebędącego rezydentem RP (art. 29 ust. 1 ustawy o PIT). Stawka podatku to 20 % przychodu.
Ustalenie zmiany rezydencji podatkowej freelancera IT (zleceniobiorcy)
Freelancer (zleceniobiorca) staje się nierezydentem polskim na skutek przeniesienia za granicę centrum swoich interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych). Ustalenie tego faktu jest procesem bardzo złożonym, zależnym od wielu szczegółowych okoliczności faktycznych (stwierdzenie, czy przeniosła się zagranicę jego rodzina, czy założył zagranicą rachunek bankowy, jak często i na jak długo przyjeżdża do Polski itp.), co w praktyce znajduje się poza zakresem możliwości samego zleceniodawcy.
Skutki podatkowe niepobrania podatku u źródła przez płatnika
W przypadku wypłaty należności przez zleceniodawcę (płatnika) na rzecz nierezydenta i niepobrania podatku u źródła (bo np. płatnik nie wiedział, że freelancer stał się nierezydentem w Polsce) odpowiedzialność za zapłatę tego podatku przechodzi właśnie na zleceniodawcę (art. 30 § 1 Ordynacji podatkowej). Jest to istotna konsekwencja dla przedsiębiorstw z branży IT korzystających z podróżujących freelancerów.
Dodatkowo w przypadku niepobrania podatku u źródła powstaje ryzyko odpowiedzialności karnoskarbowej (art. 78 KKS). Płatnik, który nie pobiera podatku albo pobiera go w kwocie niższej od należnej, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności do lat 2, albo obu tym karom łącznie. Jeżeli kwota niepobranego podatku jest małej wartości, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych. Jeżeli kwota niepobranego podatku nie przekracza ustawowego progu, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.
Jak minimalizować ryzyko podatkowe zleceniodawcy?
Mimo iż ryzyko podatkowe w związku z nieujawnieniem przez zleceniodawcę informacji o zmianie jego rezydencji podatkowej ciąży z mocy ustawy na zleceniodawcy (płatniku) istnieje możliwość minimalizowania tego ryzyka poprzez wprowadzenie odpowiednich postanowień umownych do kontraktu między zleceniodawcą a freelancerem. W pierwszej kolejności umowa powinna uczulać freelancera na możliwość zmaterializowania się w/w ryzyka, w drugiej kolejności skutkami takiej sytuacji powinna obciążać nieodpowiedzialnego freelancera (choćby na zasadzie regresu).
Powstanie zakładu podatkowego zleceniodawcy
W przypadku przeniesienia rezydencji podatkowej freelancera z branży IT należy też rozpatrzyć ryzyko powstania dla zleceniodawcy zakładu podatkowego za granicą. W tym zakresie należy dokonać wnikliwej analizy stosunku prawnego łączącego zleceniodawcę oraz freelancera z sektora IT oraz odpowiedzieć na pytanie, czy freelancer działa jako tzw. przedstawiciel niezależny czy też przedstawiciel zależny zleceniodawcy. Zagadnienie to jest niezwykle problematyczne w szczególności w złożonych stosunkach umownych i wymaga indywidualnych konsultacji.
Podsumowując, mimo iż zleceniodawca w zdecydowanej większości przypadków nie posiada wiedzy co do okoliczności faktycznych w zakresie zachowania czy też utraty przez freelancera z branży IT polskiej rezydencji podatkowej na skutek wykonywania pracy za granicą przez dłuższy czas, to właśnie na zleceniodawcy spoczywają ryzyka podatkowe w tym zakresie. Niemiej jednak istnieje w praktyce pewna możliwość wprowadzenia odpowiednich postanowień umownych, które przedmiotowe ryzyko zleceniodawcom z sektora IT pozwolą zminimalizować. Gdyby potrzebowaliby Państwo wsparcia w tej kwestii jesteśmy do Państwa dyspozycji.
Data publikacji: 08.07.2021.