Dnia 01 czerwca 2017 r. weszła w życie nowelizacja art. 647(1) kodeksu cywilnego, regulującego zasady zawierania umów z podwykonawcami robót budowlanych. Nowelizacja wprowadziła zarówno pozytywne jak i negatywne zmiany w stosunku do wcześniej obowiązującego stanu prawnego. Jej celem było wzmocnienie kontroli inwestora nad procesem podzlecania realizacji umów o roboty budowlane podwykonawcom.
Zgodnie ze stanem prawnym obowiązującym przed czerwcem 2017 r. inwestor ponosił solidarną odpowiedzialność z wykonawcą za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy. Od odpowiedzialności tej inwestor mógł się uwolnić - jeśli był w stanie wykazać, że w terminie 14 dni od przedstawienia mu przez wykonawcę projektu umowy z podwykonawcą wyraził sprzeciw w stosunku do podwykonawstwa robót. Przyjmowało się przy tym, iż jeśli inwestor miał świadomość tego, że roboty budowlane realizuje podwykonawca i nie wyrażał w stosunku do tego sprzeciwu, ponosił odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia na rzecz podwykonawcy nawet jeśli brakowało dowodu na to, że podwykonawca został kiedykolwiek formalnie zgłoszony inwestorowi do akceptacji. Ustawa nie przewidywała przy tym górnego limitu odpowiedzialności inwestora.
Począwszy od dnia 01 czerwca 2017 r. inwestor odpowiada solidarnie z wykonawcą za zapłatę wynagrodzenia na rzecz podwykonawcy za wykonanie robót, których szczegółowy przedmiot został zgłoszony inwestorowi przez wykonawcę lub podwykonawcę przed przystąpieniem do ich wykonywania, chyba że w ciągu 30 dni od dnia doręczenia inwestorowi zgłoszenia, inwestor złoży wykonawcy i podwykonawcy sprzeciw wobec wykonywania tych robót przez podwykonawcę. Zarówno zgłoszenie, jak i sprzeciw muszą być przy tym dokonane w formie pisemnej - pod rygorem nieważności.
Zmianę opisaną powyżej należy ocenić pozytywnie, zmierza ona bowiem do uporządkowania procesu budowlanego i konieczności dochowywania formy pisemnej (pod rygorem nieważności) przy zgłaszaniu podwykonawców oraz odmowie akceptacji podwykonawców. Nadmienić przy tym należy, iż wymóg dokonania zgłoszenia nie jest konieczny, jeśli inwestor i wykonawca przewidzieli w zawartej przez nich umowie konkretny zakres prac, który wykonany zostać ma przez konkretnie wskazanego podwykonawcę. Regulację taką należy również ocenić pozytywnie
Kolejną pozytywną zmianą wprowadzoną 01 czerwca 2017 r. jest zapis mówiący, iż odpowiedzialność solidarna inwestora za zapłatę wynagrodzenia należnego podwykonawcy ograniczona jest do wysokości wynagrodzenia przewidzianego dla wykonawcy w zawartej przez niego z inwestorem umowie o roboty budowlane w odniesieniu do zakresu robót podzleconego następnie podwykonawcy. Zapis ten podkreśla rolę szczegółowego rozbijania przez strony wynagrodzenia należnego wykonawcy na poszczególne składniki należne za poszczególne zakresy robót. Zapisy takie pomogą ograniczyć ryzyko prawne inwestora związane z solidarną odpowiedzialnością za wynagrodzenie należne podwykonawcy. Pomimo bowiem, iż zasadą jest, że podwykonawca otrzymuje wynagrodzenie niższe od tego, które należne jest podwykonawcy, zatrważająco często przytrafiają się sytuacje, w których wykonawca godzi się na zaniżone wynagrodzenie (nie dostrzegając po prostu jego niedoszacowania lub akceptując takie niedoszacowanie z trudnych do zrozumienia powodów) i podzleca następnie prace z własną stratą za wyższą kwotę.
Oceniając pozytywnie w/w zmiany, należy bardzo negatywnie zaopiniować zniesienie wymogu formy pisemnej przewidzianego przed 01 czerwca 2017 r. dla umów podwykonawczych. Zmiana ta idzie, można powiedzieć, w zupełnie odwrotnym kierunku niż zmiany opisane powyżej i prowadzić może do powstawania sporów co do zakresu podzleconych robót budowlanych i należnego z tego tytułu wynagrodzenia podwykonawcy. Jest to zmiana szczególnie groźna dla podwykonawców, którzy są najsłabszą ekonomicznie i ponoszącą często najwyższe ryzyko gospodarcze stroną procesu budowlanego.
Negatywnie ocenić należy ponadto wydłużenie okresu, w którym inwestor złożyć może sprzeciw w stosunku do podwykonawcy z 14 dni do 30 dni. Tak długi okres prowadzić może do problemów z terminową realizacją inwestycji i zagrożeniem karami umownymi zarówno wykonawcy, jak i przede wszystkim podwykonawców. Tym ważniejsza w tym kontekście jest profesjonalna obsługa prawna firmy budowlanej, która pozwoli przedsiębiorcy budowlanemu dokonać rzetelnej analizy jego sytuacji prawnej i zaproponuje rozwiązania ograniczające ryzyko prawne związane z uczestnictwem w procesie budowlanym.
Wyżej opisane zasady rozliczeń znajdują analogiczne zastosowanie w przypadku podzlecania robót budowlanych przez podwykonawców dalszym podwykonawcom.
Data publikacji: 30.06.2018.